“De accountant van nu gaat echt een relatie aan met de klant.”

Door de toenemende automatisering heeft de accountant anno 2016 steeds meer een adviserende rol. Niet meer alleen met je hoofd in de boeken dus, maar om je heen kijken en contact maken met de klant. Wat betekent dit voor de inrichting van accountancy-opleidingen? Hoe ziet de toekomst van de accountant eruit? Ís er überhaupt een toekomst? Wij vroegen Gerard Jonker en Martijn Pranger van BDO naar hun visie op de toekomst van de accountant en de rol die opleiden daarin speelt.

Een accountant die meedenkt

Volgens Gerard komt de routinematige dienstverlening steeds meer onder druk te staan. "Taken die voorheen door mensen werden gedaan, worden steeds meer overgenomen door computers. Dat zie je bij banken, maar ook binnen de accountancy. Alles moet zo efficiënt mogelijk. En als die automatisering verdergaat, betekent dat dat je op tijd de bakens moet verzetten, omdat je anders te maken krijgt met afname van omzet." Accountancykantoren moeten dus niet stil blijven zitten, maar actief op zoek gaan naar nieuwe en aanvullende dienstverlening. "Als ik kijk naar mijn vakgebied, de MKB-praktijk", vervolgt Gerard, ""denk ik niet alleen aan het verder uitbouwen van de adviesrol van de accountant, maar ook aan continuous reporting, het verzorgen van tussentijdse rapportages voor onze klanten. Daardoor kan de ondernemer nog beter inspelen op veranderende omstandigheden. Ook denk ik dat accountants in de toekomst ondernemers ondersteunen bij data-analyses. Al deze veranderingen vragen om aanpassingen in de huidige opleidingen." Martijn vult aan: "De markt en de klant hebben tegenwoordig behoefte aan een accountant die meedenkt. Die vanuit de markt dingen aan ziet komen in de branche waar de klant in zit en een proactieve houding inneemt. Je bent veel meer in gesprek met de klant. Niet eens per jaar, maar periodiek."

Soft skills

Het steeds belangrijker worden van de adviesrol binnen de accountancy betekent ook dat de zogeheten soft skills steeds belangrijker worden, meer specifiek: communicatieve vaardigheden. Martijn vertelt: "Als adviseur moet je nog steeds vakkennis hebben, maar communicatie en gedrag spelen een belangrijkere rol dan voorheen. Hoe ga je in gesprek met je klant? Hoe werk je aan de relatie met de klant? Hoe geef je feedback en hoe reageer je hier zelf op?" Gerard: "Vroeger deed je in je opleiding voornamelijk vakkennis op en vervolgens kon je je werkzaamheden doen. Maar tegenwoordig wordt het lastig als je als accountant onvoldoende in staat bent om te achterhalen wat de klant werkelijk bezighoudt. Empathisch vermogen is daarbij van belang. "Martijn: "De ondernemer wil niet alleen maar praten over de cijfers en de jaarrekening of rapportages, maar over de onderneming en zichzelf. Wat wil hij? Waar ziet hij zichzelf over vijf jaar? Dat zijn heel andere gesprekken dan gesprekken over cijfers. Je kunt in een vroeg stadium al met de ondernemer schakelen over waar hij naartoe wil en dan ga je dus echt een relatie aan met je klant."

Voortdurende dialoog

Gerard gaf eerder al aan dat de veranderende rol van de accountant vraagt om aanpassingen in de huidige opleidingen. Volgens hem zouden opleiders ook vaker met het beroepenveld om de tafel moeten om de opleidingen nog beter af te stemmen op de wensen en verwachtingen van de praktijk. "Opleiden is behalve een continu proces steeds meer maatwerk, waarbij het belangrijk is dat de opleiding goed aansluit bij wat het beroepenveld verwacht." Die roep om een voortdurende dialoog tussen opleider, beroepenveld en stagebureau keert vaker terug tijdens het gesprek. "In dialoog blijven is van wezenlijk belang", aldus Gerard. Als hoofd van het stagebureau van BDO verwacht hij ook dat de theorie- en de praktijkopleiding in de toekomst steeds meer met elkaar verweven worden. Dit ziet hij nu al terug in de nieuwe praktijkopleiding voor accountants. Martijn vindt dit een positieve ontwikkeling: "Zo kun je wat je leert meteen toepassen in de praktijk. En dan niet iets wat je drie jaar geleden, maar wat je een week geleden hebt geleerd. En andersom ook. Vanuit de theorie leg je weer verbanden met de praktijk."

Reactie docent

Eric van der Sande is een van de docenten van Martijn. Hij kon niet aanwezig zijn bij het gesprek en reageerde vooraf op onze vragen. Op de vraag hoe het onderwijs van de toekomst eruit zou moeten zien, geeft hij aan te blijven geloven in contactonderwijs. "Interactie, inspiratie en van elkaar leren bereik je op die manier het best. Het liefst zou ik die drie pijlers ook in de lessen als uitgangspunt hanteren, maar dat is lastig, omdat de accountantsopleiding nog vooral traditionele examens kent. En uiteindelijk moeten de studenten vooral aan het traditionele examen voldoen." Verder vindt Eric dat in de opleidingen te veel gefocust wordt op de vakinhoud. "De vakinhoud, het contextspecifiek toepassen ervan en hoe de beroepsbeoefenaar er zelf mee omgaat zouden meer samen mogen gaan. Ook zouden de verbanden tussen vakken duidelijk gemaakt mogen worden. Waar grijpen de individuele vakken op elkaar in?" Hoe ziet Eric de toekomst van de accountant? "Daar ben ik optimistisch over. De behoefte aan assurance zal blijven bestaan en daarin is de accountant specialist. Wat advies betreft, moeten accountants zich beperken tot die adviesgebieden waarin ze specialist zijn en niet pretenderen dat ze alle adviesgebieden aankunnen. Zo las ik laatst dat de accountant volgens de NBA moet bijdragen aan de bewustwording in de organisatie ten aanzien van digitale risico's. Awareness kweken en de klant bevragen is prima, maar de rol van accountants als specialist op dit gebied zie ik niet." Wel ziet hij vanuit hun rol als vertrouwensman van het maatschappelijk verkeer en de onderneming voor elke accountant een rol als strategisch sparringpartner.

Over de de deelnemer en BDO

Gerard Jonker is accountant bij BDO en hoofd van het stagebureau. In het verleden heeft hij onder meer de opleiding HBO SPD Bedrijfsadministratie gevolgd bij Markus Verbeek Praehep. Martijn Pranger is adviseur bij BDO en volgt de Post Bachelor Accountancy AA bij Markus Verbeek Praehep.

BDO is een internationale accountantsorganisatie en is qua omvang de vijfde accountants- en adviesorganisatie ter wereld. De organisatie bedient vooral het MKB, maar ook grote, internationale ondernemingen behoren tot het klantenbestand.